Friday, September 6, 2024

रासायनिक नाम और रासायनिक सूत्र (Chemical name and Chemical formula)



                               रासायनिक नाम और रासायनिक सूत्र 

                                         (Chemical name and Chemical formula)

                                                            By-- Nurool Ain Ahmad

रासायनिक यौगिक के बारे में जानकारी: (Information about chemical compounds)

दो या दो से अधिक तत्व जब भार के अनुसार एक निश्चित अनुपात में रासायनिक बन्ध द्वारा जुड़कर जो पदार्थ बनाते हैं उसे रासायनिक यौगिक (chemical compound) कहते हैं। उदाहरण के लिये जल, साधारण नमक, गंधक का अम्ल आदि रासायनिक यौगिक हैं। आमतौर पर रसायन विज्ञान को एक विषय के रूप में जाना जाता है। जिसमें ज्यादातर सूत्र के साथ-साथ प्रतिक्रियाएं भी शामिल होती हैं। हम अपने दैनिक जीवन में विभिन्न रासायनिक पदार्थों को लेकर आते हैं। हमारे घर में उपयोग होने वाले कुछ पदार्थ जैसे कि दवा कैबिनेट में मौजूद स्टेपल में रासायनिक पदार्थ होते हैं। इन सभी रसायनों को एक निश्चित अनुपात में परमाणुओं के साथ बांधा जाता है और ये भी एक निश्चित तरीके से व्यवस्थित होते हैं। तो, यह पता लगाने के लिए कि ये किस तरह के अनुपात हैं और पदार्थ के भीतर उनकी व्यवस्था, रासायनिक सूत्र की अधिक आवश्यकता है।

रसायन विज्ञान के सूत्रों का महत्व: (Importance of Chemistry Formulas)

रसायन विज्ञान में रासायनिक सूत्र एक परिसर में तत्वों का प्रतिनिधित्व करने के लिए उपयोग किए जाने वाले शॉर्टहैंड की तरह है। आवर्त सारणी प्रतीकों के साथ तत्व है। इन रासायनिक प्रतीकों का उपयोग एच , हाइड्रोजन, ऑक्सीजन के लिए O , कैल्शियम के लिए Ca, सोडियम के लिए Na और जैसे विभिन्न व्यक्तिगत तत्वों का प्रतिनिधित्व करने के लिए किया जाता है । जिन पदार्थों में दो या दो से अधिक परमाणु एक साथ बंधे होते हैं, और एक या एक से अधिक तत्व यौगिक कहलाते हैं। इसलिए इन रासायनिक यौगिकों की प्रकृति और उनकी प्रतिक्रियाओं को जानने के लिए, रसायन विज्ञान सूत्र एक महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं। यह एक विचार देता है कि किसी पदार्थ का निर्माण कैसे हुआ है और उस विशेष प्रतिक्रिया में शामिल तत्वों का अनुपात क्या है।

रासायनिक सूत्र के प्रकार: (Types of Cemical Formula)

आण्विक सूत्र: आणविक सूत्र आपको एक यौगिक में मौजूद तत्वों की संख्या देता है। इस सूत्र में, तत्वों को उनके प्रतीकों के रूप में आवर्त सारणी में लिखा जाता है जहां परमाणुओं की संख्या एक सबस्क्रिप्ट के रूप में लिखी जाती है। उदाहरण के लिए- ग्लूकोज के लिए आणविक सूत्र C 6 H 12 O के रूप में लिखा जाता है । आनुभविक सूत्र: रसायन विज्ञान में किसी यौगिक का आनुभविक सूत्र वह सूत्र है जो बताता है कि उस यौगिक के अणु में कौन-कौन से परमाणु हैं तथा उन परमाणुओं की संख्या का सरलतम अनुपात क्या है। उदाहरण के लिये हेक्सेन का प्रयोगाधारित सूत्र C3H7 है जबकि उसका अणुसूत्र C6H14 है। संरचनात्मक सूत्र: जैसा कि नाम आपको बताता है, संरचनात्मक सूत्र एक विचार प्रदान करता है कि अणु या यौगिक में परमाणुओं को उनके बंधनों के साथ कैसे व्यवस्थित किया जाता है।

रसायन विज्ञान में सबसे महत्वपूर्ण रासायनिक सूत्रों की सूची: (List of the most important chemical formulas in chemistry in Hindi)


 

  

रासायनिक नाम हिंदी में

Chemical name in English

रासायनिक सूत्र (Chemical Formula)

एसिटिक एसिड

Acetic acid

CH3COOH

एल्युमिनियम हाइड्रॉक्साइड अल

Aluminium hydroxide

OH)3

एसीटेट

Acetate

CH3COO-

एसीटोन

Acetate

C3H6O

एल्यूमीनियम एसीटेट

Aluminium triacetate

Al2O(C2H3O2)4

एल्युमिनियम ब्रोमाइड

Aluminium bromide

AlBr3

एल्यूमीनियम कार्बोनेट

Aluminium carbonate

Al2(CO3)3

एल्यूमीनियम क्लोराइड

Aluminium chloride

AlCl3

एल्युमिनियम फ्लोराइड

Aluminium fluoride

AlF3

एल्युमिनियम

Aluminium

Al

एल्यूमीनियम आयोडाइड

Aluminium iodide

AlI3

एल्यूमीनियम ऑक्साइड

Aluminium oxide

Al2O3

एल्यूमीनियम फॉस्फेट

Aluminium Phosphate

AlPO4

अमीनो एसिड आर

Amino acid r

(NH2)-COOH

अमोनिया

Ammonia

NH4

अमोनियम डाइक्रोमेट

Ammonium dichromate

Cr2H8N2O7

अमोनियम एसीटेट

Ammonium acetate

C2H3O2NH4

अमोनियम बाइकार्बोनेट

Ammonium bicarbonate

NH4HCO3

अमोनियम ब्रोमाइड

Ammonium bromide

NH4Br

अमोनियम कार्बोनेट

Ammonium carbonate

(NH4)2CO3

अमोनियम क्लोराइड

Ammonium chloride

NH4Cl

अमोनियम हाइड्रॉक्साइड

Ammonium hydroxide

NH4OH

अमोनियम आयोडाइड

ammonium iodide

NH4I

अमोनियम नाइट्रेट

Ammonium nitrate

NH4NO3

एल्यूमीनियम सल्फाइड

Aluminum sulfide

Al2S3

अमोनियम नाइट्राइट

Ammonium nitrite

NH4NO2

अमोनियम ऑक्साइड

Ammonium oxide

(NH4)2O

अमोनियम फॉस्फेट

Ammonium phosphate

(NH4)3PO4

अमोनियम सल्फेट

Ammonium sulfate

(NH4)2SO4

अमोनियम सल्फाइड

Ammonium sulfide

(NH4)2S

आर्गन गैस

Argon gas

Ar

एस्कॉर्बिक एसिड

Ascorbic Acid

C6H8O6

बेरियम एसीटेट

Barium Acetate

Ba(C2H3O2)2

बेरियम ब्रोमाइड

Barium Bromide

BaBr2

बेरियम क्लोराइड

Barium Chloride

BaCl2

बेरियम फ्लोराइड

Barium Fluoride

BaF2

बेरियम हाइड्रॉक्साइड

Barium Hydroxide

Ba(OH)2

बेरियम आयोडाइड

Barium Iodide

BaI2

बेरियम नाइट्रेट

Barium Nitrate

Ba(NO3)2

बेरियम ऑक्साइड

Barium Oxide

BaO

बेरियम फॉस्फेट

Barium Phosphate

Ba3O82

बेरियम सल्फेट

Barium Pulfate

BaSO4

बेंजीन

Benzene

C6H6

बेंजोइक एसिड

Benzoic Acid

C7H6O2

बाइकार्बोनेट

Bicarbonate

CHO3-

ब्लीच

Bleach

NaClO

बोरिक एसिड

Boric Acid

H3BO3

पोटेशियम ब्रोमेट

Potassium Bromate

KBrO3

ब्रोमिक एसिड

Bromic Acid

HBrO3

ब्रोमीन

Bromine

Br

ब्यूटेन

Butane

C4H10

ब्यूटेनिक एसिड

Butanic acid

C4H8O2

कैल्शियम एसीटेट

Calcium acetate

Ca(COO-)2

कैल्शियम ब्रोमाइड

Calcium bromide

CaBr2

कैल्शियम कार्बोनेट

Calcium carbonate

CaCO3

कैल्शियम हाइड्राइड

Calcium hydride

CaH2

कैल्शियम हाइड्रॉक्साइड

Calcium hydroxide

Ca(OH)2

कैल्शियम आयोडाइड

Calcium iodide

CaI2

कैल्शियम नाइट्रेट

Calcium nitrate

Ca(NO3)2

कैल्शियम ऑक्साइड

Calcium oxide

CaO

कार्बन मोनोऑक्साइड

Carbon monoxide

CO

कार्बन टेट्राक्लोराइड

Carbon tetrachloride

CCl4

कार्बोनिक एसिड

Carbonic acid

H2CO3

कैल्शियम फॉस्फेट

Calcium phosphate

Ca3(PO4)2

कार्बोनिक एसिड

Carbonic acid

H2CO3

साइट्रिक एसिड

Citric acid

C6H8O7

क्लोरेट

Chlorate

ClO-3

क्लोरीन

Chlorine

Cl2

क्लोरीन गैस

Chlorine gas

Cl2

क्लोरस एसिड

Chlorous acid

HClO2

क्रोमेट

Chromate

CrO42-

क्रोमिक एसिड

Chromic acid

H2CrO4

साइट्रिक एसिड

Citric acid

C6H8O7

कॉपर ii कार्बोनेट

Copper ii carbonate

CuCO3

कॉपर ii नाइट्रेट

Copper ii nitrate

Cu(NO3)2

सायनाइड

Cyanide

CN-

डाइक्रोमेट

Dichromate

K2Cr2O7

डाइहाइड्रोजेन मोनोऑक्साइड

Dihydrogen monoxide

H2O

डिनिट्रोजन मोनोऑक्साइड

Dinitrogen monoxide

N2O

डिनिट्रोजेन पेंटोक्साइड

Dinitrogen pentoxide

N2O5

डिनिट्रोजेन ट्राइऑक्साइड

Dinitrogen trioxide

N2O3

इथेनॉल

Ethanol

C2H5OH

आयरन ऑक्साइड

Iron oxide

Fe2O3

एथिलीन ग्लाइकॉल

Ethylene glycol

C2H6O2

फ्लोरीन गैस

Fluorine gas

F2

एल्यूमीनियम ब्रोमाइड

Aluminum bromide

AlBr3

एल्यूमीनियम सल्फाइड

Aluminum sulfide

Al2S3

अमोनियम कार्बोनेट

Ammonium carbonate

(NH4)2CO3

अमोनियम नाइट्रेट

Ammonium nitrate

(NH4)(NO3)

अमोनियम फॉस्फेट

Ammonium phosphate

(NH4)3PO4

बेरियम क्लोराइड

Barium chloride

BaCl2

बेरियम सल्फेट

Barium sulfate

BaSO4

कैल्शियम नाइट्रेट

Calcium nitrate

Ca(NO3)2

कार्बन मोनोऑक्साइड

Carbon monoxide

CO

कार्बन टेट्राक्लोराइड

Carbon tetrachloride

CCl4

कार्बोनिक एसिड

Carbonic acid

H2CO3

हाइड्रोफ्लोरिक एसिड

Hydrofluoric acid

HF

हाइड्रोआइडिक एसिड

Hydroiodic acid

HI

हाइपोक्लोरस एसिड

Hypochlorous acid

HClO

लिथियम फॉस्फेट

Lithium phosphate

Li3PO4

मैग्नीशियम नाइट्रेट

Magnesium nitrate

MgNO3

मैग्नीशियम फॉस्फेट

Magnesium phosphate

Mg3(PO4)2

नाइट्रोजन मोनोऑक्साइड

Nitrogen monoxide

NO

नाइट्रस एसिड

Nitrous acid

HNO2

पोटेशियम कार्बोनेट

Potassium carbonate

K2CO3

पोटेशियम आयोडाइड

Potassium iodide

KI

पोटेशियम नाइट्रेट

Potassium nitrate

KNO3

पोटेशियम फॉस्फेट

Potassium phosphate

KH2PO4

सोडियम कार्बोनेट

Sodium carbonate

Na2CO3

सोडियम ऑक्साइड

Sodium oxide

Na2O

फ्रुक्टोज

Fructose

C6H12O6

ग्लिसरॉल

Glycerol

C3H8O3

हीलियम गैस

Helium gas

He

हेक्सेन

Hexane

C6H14

हाइड्रोब्रोमिक एसिड

Hydrobromic acid

HBr

हाइड्रोक्लोरिक एसिड

Hydrochloric acid

HCL

हाइड्रोसिनेनिक एसिड

Hydrocyanic acid

HCN

हाइड्रोफ्लोरिक एसिड

Hydrofluoric acid

HF

हाइड्रोजन कार्बोनेट

Hydrogen carbonate

CHO3-

हाइड्रोजन गैस

Hydrogen gas

H2

हाइड्रोजन पेरोक्साइड

hydrogen peroxide

H2O2

हाइड्रोजन फॉस्फेट

hydrogen phosphate

H3PO4

हाइड्रोजन सल्फेट

hydrogen sulfate

HSO4-

हाइड्रोकार्बिक एसिड

hydrocarbic acid

HI

हाइड्रोसल्फ्यूरिक एसिड

hydrosulfuric acid

H2SO4

हाइड्रॉक्साइड

Hydroxide

OH-

हाइपोब्रोमस एसिड

Hypobromous Acid

HBrO

हाइपोक्लोराइट

hypochlorite

NaClO

हाइपोक्लोरस एसिड

hypochlorous acid

HClO

हाइपोयडायस एसिड

hypoiodic acid

HIO

आयोडिक एसिड

iodic acid

HIO3

आयोडाइड

Iodide

I2

आयोडीन

Iodine

I2

आयरन iii नाइट्रेट

Iron(III) nitrate

Fe(NO3)3

आयरन ii ऑक्साइड

Iron (II) oxide

FeO

आयरन iii कार्बोनेट

Iron (III) carbonate

Fe2(CO3)3

आयरन iii हाइड्रॉक्साइड

Iron (III) hydroxide

Fe(OH)3

आयरन iii ऑक्साइड

Iron (III) oxide

Fe2O3

आयरन iii क्लोराइड

Iron (III) chloride

FeCl3

लैक्टिक एसिड

Lactic acid

C3H6O3

लीड एसीटेट

Lead acetate

Pb(C2H3O2)2

लीड ii एसीटेट

Lead (II) acetate

Pb(C2H3O2)2

लीड आयोडाइड

Lead iodide

PbI2

लीड iv ऑक्साइड

Lead (IV) oxide

PbO2

लीड नाइट्रेट

Llead nitrate

Pb(NO3)2

लिथियम ब्रोमाइड

Lithium bromide

LiBr

लिथियम क्लोराइड

Lithium chloride

LiCl2

लिथियम हाइड्रॉक्साइड

Lithium hydroxide

LiOH

लिथियम आयोडाइड

Lithium iodide

LiI2

लिथियम ऑक्साइड

Lithium oxide

Li2O

लिथियम फॉस्फेट

Lithium phosphate

Li3PO4

मैग्नीशियम एसीटेट

Magnesium acetate

Mg(CH3COO)2

मैग्नीशियम बाइकार्बोनेट

Magnesium bicarbonate

MgCO3

मैग्नीशियम कार्बोनेट

Magnesium carbonate

MgCO3

मैग्नीशियम क्लोराइड

Magnesium chloride

MgCl2

मैग्नीशियम हाइड्रॉक्साइड

Magnesium hydroxide

Mg(OH)3

मैग्नीशियम आयोडाइड

Magnesium iodide

MgI2

मैग्नीशियम नाइट्रेट

Magnesium nitrate

Mg(NO3)2

मैग्नीशियम नाइट्राइड

Magnesium nitride

Mg3N2

मैग्नीशियम कार्बोनेट

Magnesium carbonate

MgCO3

मैग्नीशियम ब्रोमाइड

Magnesium bromide

MgBr2

मैग्नीशियम ऑक्साइड

Magnesium oxide

MgO

मैग्नीशियम फॉस्फेट

Magnesium phosphate

Mg3(PO4)2

मैग्नीशियम सल्फेट

Magnesium sulfate

MgSO4

मैग्नीशियम सल्फाइड

Magnesium sulfide

MgS

मीथेन

Methane

CH4

मेथनॉल

Methanol

CH3OH

निकल एसीटेट

Nickel acetate

Ni(C2H3O2)2

निकल नाइट्रेट

Nickel nitrate

Ni(NO3)2

नाइट्रिक एसिड

Nitric acid

HNO3

नाइट्राइड

Nitride

N3

नाइट्राइट

Nitrite

NO2r

नाइट्रोजन डाइऑक्साइड

Nitrogen dioxide

NO2

नाइट्रोजन मोनोऑक्साइड

Nitrogen monoxide

NO

नाइट्रिक एसिड

Nitric acid

HNO2

ऑक्सालेट

Oxalate

C2O42−

ऑक्सालिक एसिड

Oxalic acid

H2C2O4

ऑक्सीजन

Oxygen

O2

ओजोन

Ozone

O3

पेरब्रोमिक एसिड

Perbromic Acid

HBrO4

पोटेशियम परमैंगनेट

Potassium permanganate

KMnO4

परमंगनेट आयन

Permanganate ion

MnO4-

फॉस्फेट

Phosphate

PO43-

सोडियम हाइड्रोजन फॉस्फेट

Sodium hydrogen phosphate

Na2HPO4

सोडियम फॉर्म

Sodium form

CHNaO2

फॉस्फोरिक एसिड

Phosphoric acid

H3PO4

फास्फोरस पेंटाक्लोराइड

Phosphorus pentachloride

PCl5

फास्फोरस ट्राईक्लोराइड

Phosphorus trichloride

PCl3

पोटेशियम एसीटेट

Potassium acetate

CH3CO2K

पोटेशियम बाइकार्बोनेट

Potassium bicarbonate

KHCO3

पोटेशियम कार्बोनेट

Potassium carbonate

K2CO3

पोटेशियम क्लोरेट

Potassium chlorate

KClO3

पोटेशियम हाइड्रोजन फॉस्फेट

Potassium hydrogen phosphate

K2HPO4

पोटेशियम क्लोराइड

Potassium chloride

KCl

पोटेशियम क्रोमेट

Potassium chromate

CrK2O4

पोटेशियम साइनाइड

Potassium cyanide

KCN

पोटेशियम डाइक्रोमेट

Potassium dichromate

K2Cr2O7

पोटेशियम फ्लोराइड

Potassium fluoride

KF

पोटेशियम हाइड्रॉक्साइड

Potassium hydroxide

KOH

पोटेशियम हाइपोक्लोराइट

Potassium hypochlorite

KClO3

पोटेशियम आयोडाइड

Potassium iodide

KI

पोटेशियम डाइहाइड्रोजेन फॉस्फेट

Potassium Dihydrogen Phosphate

KH2PO4

पोटेशियम नाइट्रेट

Potassium nitrate

KNO3

पोटेशियम नाइट्राइट

Potassium nitrite

KNO2

पोटेशियम ऑक्साइड

Potassium oxide

K2O

पोटेशियम आयोडेट

Potassium iodate

KIO3

पोटेशियम फॉस्फेट

Potassium phosphate

KH2PO4

पोटेशियम सल्फाइट

Potassium sulfite

K2SO3

सेलीसाइबर एसिड

Salicyber acid

C7H6O3

सिलिकॉन डाइऑक्साइड

Silicon dioxide

SiO2

सिल्वर एसीटेट

Silver acetate

AgC2H3O2

सिल्वर कार्बोनेट

Silver carbonate

Ag2CO3

सिल्वर क्लोराइड

Silver chloride

AgCl

सिल्वर नाइट्रेट

Silver nitrate

 AgNO3

सिल्वर ऑक्साइड

Silver oxide

Ag2O

सिल्वर फॉस्फेट

Silver phosphate

Ag3PO4

सोडियम एसीटेट

Sodium acetate

C2H3NaO2

सोडियम बाइकार्बोनेट

Sodium bicarbonate

NaHCO3

सोडियम ब्रोमाइड

Sodium bromide

NaBr

सोडियम थायोसल्फेट

Sodium thiosulfate

Na2S2O3

सोडियम कार्बोनेट

Sodium carbonate

Na2CO3

सोडियम क्लोराइड

Sodium chloride

NaCl

सोडियम क्रोमेट

Sodium chromate

Na2CrO4

सोडियम साइट्रेट

Sodium citrate

Na3C6H5O7

सोडियम साइनाइड

Sodium cyanide

NaCN

सोडियम डाइक्रोमेट

Sodium dichromate

Na2Cr2O7

सोडियम फ्लोराइड

Sodium fluoride

NaF

सोडियम हाइड्रॉक्साइड

Sodium hydroxide

NaOH

सोडियम हाइपोक्लोराइट

Sodium hypochlorite

NaClO

सोडियम आयोडाइड

Sodium iodide

NaI

यूरिक एसिड

Uric acid

C5H4N4O3

सोडियम नाइट्रेट

Sodium nitrate

NaNO3

सोडियम नाइट्राइड

Sodium nitride

Na3N

सोडियम नाइट्राइट

Sodium nitrite

NaNO2

सोडियम ऑक्साइड

Sodium oxide

Na2O

सोडियम पेरोक्साइड

Sodium peroxide

Na2O2

सोडियम फॉस्फेट

Sodium phosphate

Na3PO4

सोडियम सल्फेट

Sodium sulfate

Na2SO4

सोडियम सल्फाइड

Sodium sulfide

Na2S

सोडियम सल्फाइट

Sodium sulfite

Na2SO3

स्ट्रोंटियम क्लोराइड

Strontium chloride

SrCl2

स्ट्रोंटियम नाइट्रेट सीनियर

Strontium Nitrate Sr.

(NO3)2

सुक्रोज

Sucrose

C12H22O11

शुगर

Sugar

C12H22O11

सल्फेट आयन

Sulfate ion

SO42−

सल्फर डाइऑक्साइड

Sulphur dioxide

SO2

सल्फर ट्राइऑक्साइड

Sulfur trioxide

SO3

सल्फ्यूरिक एसिड

Sulphuric acid

H2SO4

सल्फ्यूरस एसिड

Sulfurous acid

H2SO3

टार्टरिक एसिड

Tartaric acid

C4H6O6

टोल्यूने

Toluene

C7H8

यूरिया

Urea

CH4N2O

विंजर (सिरका)

Vinjar (vinegar)

C2H4O2

जिंक एसीटेट

Zinc acetate

Zn(O2CCH3)2

जिंक कार्बोनेट

Zinc carbonate

ZnCO3

जिंक क्लोराइड

Zinc chloride

ZnCl2

जिंक हाइड्रॉक्साइड

Zinc hydroxide

Zn(OH)2

जिंक आयोडाइड

Zinc iodide

ZnI2

जिंक नाइट्रेट

Zinc nitrate

Zn(NO3)2

जिंक फास्फेट

Zinc phosphate

Zn3(PO4)2

जिंक सल्फेट

Zinc sulfate

ZnSO4

जिंक सल्फाइड

Zinc sulfide

ZnS


Sr.

Name

Chemical Name (रसायनिक नाम)

Chemical Formula (रसायनिक सूत्र)

1.

जिप्सम

कैल्शियम सल्फेट डाईहाइड्रेट

CaSO 4.2H 2O

2.

प्लास्टर ऑफ पेरिस

कैल्शियम सल्फेट हेमीहाइड्रेट

CaSO 4.½H 2O

3.

धोने का सोडा

सोडियम कार्बोनेट

Na 2CO 3

4.

खाने का सोडा

सोडियम बाई कार्बोनेट

NaHCO 3

5.

हास्य गैस

नाइट्रस ऑक्साइड

2O

6.

साधारण नमक

सोडियम क्लोराइड

NaCl

7.

नमक का अम्ल

हाइड्रोक्लोरिक अम्ल

Hcl

8.

सिरका

एसिटिक अम्ल

CH 3COOH

9.

कास्टिक सोडा

सोडियम हाइड्रोक्साइड

NaOH

10.

ब्लीचिंग पाउडर

कैलशियम हाइपोक्लोराइट

CaOCl 2

11.

लाल दवा

पोटेशियम परमैग्नेट

KM n4

12.

सिंदूर

मरक्यूरिक सल्फाइड

HgS

13.

संगमरमर

कैल्शियम कार्बोनेट

CaCO 3

14.

चुना

कैलशियम ऑक्साइड

CaO

15.

बुझा चूना

कैल्शियम हाइड्रोक्साइड

Ca(OH) 2

16.

बालू (Sand)

सिलीकान डाइऑक्साइड

SiO 2

17.

चीनी

सुक्रोज

122211

18.

शोरा

पोटेशियम नाइट्रेट

KNO 3

19.

नीला थोथा

कॉपर सल्फेट

CuSO 4.5H 2O

20.

फिटकरी

पोटैसियम एलुमिनियम सल्फेट

K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O

21.

चाक

कैल्सियम कार्बोनेट

CaCO3

22.

अंगूर का सत

ग्लूकोज

C6H12O6

23.

स्प्रिट

मैथिल एल्कोहल

CH3OH

24.

शुष्क बर्फ

ठोस कार्बन-डाई-आक्साईड

CO2

25.

सुहागा

बोरेक्स

Na2B4O7.10H2O

 

महत्वपूर्ण रासायनिक सूत्र - Chemical Formula List

Sr.

Compound Name (यौगिक का नाम)

Chemical Formula (रसायनिक सूत्र)

1.

जल

2O

2.

भारी जल

2O

3.

नाइट्रोजन डाइऑक्साइड

NO 2

4.

अमोनिया

NH 3

5.

सल्फ्यूरिक अम्ल (गंधक का अम्ल)

2SO 4

6.

ऑक्सीजन

2

7.

ओजोन

3

8.

अम्लीय वर्षा

SO 2+NO 2

9.

फिटकरी

2SO 4.Al 2(SO 43.24H 2O

10.

कार्बन मोनोऑक्साइड

CO

11.

कार्बन डाइऑक्साइड (शुष्क बर्फ)

CO 2

12.

प्रोड्यूसर गैस

CO + N 2

13.

गंधक (Sulphur)

8

14.

हाइपो (Hypo)

Na 223

15.

यूरिया

CO(NH 22

16.

बेंजीन

66

17.

ट्राई नाइट्रो टॉल्युन (TNT)

62CH 3(NO 2) / C 7536

18.

मंड (Starch)

6105

19.

नाइट्रिक अम्ल

HNO 3

20.

सोडियम हाइड्रोक्साइड

NaOH

21.

पोटेशियम हाइड्रोक्साइड

KOH

22.

अमोनियम सल्फेट

(NH 42SO 4

23.

नाइट्रोजन ऑक्साइड

NO 2

24.

पारा

Hg

25.

मिथेन

CH 4

26.

कार्बोनेट सोडियम

Na2CO3

27.

सल्फ्यूरिक एसिड

H2SO4

28.

फॉस्फोरिक एसिड

H3PO4

29.

नाइट्रेट पोटेशियम

KNO 3

30.

क्लोरीन

Cl 2

 

1. आक्सीजन—O₂

2. नाइट्रोजन—N₂

3. हाइड्रोजन—H₂

4. कार्बन डाइऑक्साइड—CO₂

5. कार्बन मोनोआक्साइड—CO

6. सल्फर डाइऑक्साइड—SO₂

7. नाइट्रोजन डाइऑक्साइड—NO₂

8. नाइट्रोजन मोनोऑक्साइड (नाइट्रिक ऑक्साइड) — NO

9. डाईनाइट्रोजन ऑक्साइड (नाइट्रस ऑक्साइड) — N₂O

10. क्लोरीन — Cl₂

11. हाइड्रोजन क्लोराइड—HCl

12. अमोनिया — NH₃

अम्ल
13. हाइड्रोक्लोरिक एसिड — HCl

14. सल्फ्यूरिक एसिड — H₂SO₄

15. नाइट्रिक एसिड — HNO₃

16. फॉस्फोरिक एसिड — H₃PO₄

17. कार्बोनिक एसिड — H₂CO₃

क्षार
18. सोडियम हाइड्राक्साइड—NaOH

19. पोटेशियम हाइड्राक्साइड—KOH

20. कैल्शियम हाइड्राक्साइड—Ca(OH)₂

लवण
21. सोडियम क्लोराइड—NaCl

22. कार्बोनेट सोडियम—Na₂CO₃

23. कैल्शियम कार्बोनेट — CaCO₃

24. कैल्शियम सल्फेट — CaSO₄

25. अमोनियम सल्फेट — (NH₄)₂SO₄

26. नाइट्रेट पोटेशियम—KNO₃

आम रसायनों के व्यावसायिक एवं रासायनिक नाम
व्यावसायिक नाम — IAPUC नाम अणु सूत्र
27. चाक कैल्सियम कार्बोनेट — CaCO₃

28. अंगूर का सत ग्लूकोज — C6H₁₂O6

एल्कोहल एथिल

29. एल्कोहल — C₂H5OH
30. कास्टिक पोटाश पोटेशियम हाईड्राक्साईड — KOH

31. खाने का सोडा सोडियम बाईकार्बोनेट — NaHCO₃

32. चूना कैल्सियम आक्साईड — CaO

33. जिप्सम कैल्सियम सल्फेट — CaSO₄.2H₂O

34. टी.एन.टी. ट्राई नाईट्रो टालीन — C6H₂CH₃(NO₂)₃

35. धोने का सोडा सोडियम कार्बोनेट — Na₂CO₃

36. नीला थोथा कॉपर सल्फेट — CuSO₄

37. नौसादर अमोनियम क्लोराईड — NH₄Cl

38. फिटकरी पोटैसियम एलुमिनियम सल्फेट — K₂SO₄Al₂(SO₄)₃.24H₂O

39. बुझा चूना कैल्सियम हाईड्राक्साईड — Ca(OH)₂

40. मंड स्टार्च — C6H10O5

41. लाफिंग गैस नाइट्रस आक्साईड — N₂O

42. लाल दवा पोटैसियम परमैगनेट — KMnO₄

43. लाल सिंदूर लैड परआक्साईड — Pb₃O₄

44. शुष्क बर्फ ठोस कार्बन-डाई-आक्साईड — CO₂

45. शोरा पोटैसियम नाइट्रेट — KNO

46. सिरका एसिटिक एसिड का तनु घोल — CH₃COOH

47. सुहागा बोरेक्स — Na₂B₄O7.10H₂O

48. स्प्रिट मैथिल एल्कोहल — CH₃OH

49. स्लेट सिलिका एलुमिनियम आक्साईड — Al₂O₃2SiO₂.2H₂O

50.हरा कसीस फैरिक सल्फेट — Fe₂(SO₄)₃

   


          Hiii Frndzzzz!!!!!!

    आपसे गुज़ारिश है की हमारे डाटा पसंद आने पर लाइक, कमेंट और शेयर करें ताकि यह डाटा दूसरों तक भी पहुंच सके और हम आगे और भी ज़्यादा जानकारी वाले डाटा आप तक पहुँचा सकें, जैसा आप हमसे चाहते हैं.....

                        Hell Lot of Thanxxx

No comments:

Post a Comment

सामान्य भौतिकी (General Physics)

                                                 सामान्य भौतिकी (General Physics)                                                           ...